Cebula – wartości odżywcze, właściwości, witaminy, przepisy

Cebula – historia

Do dnia dzisiejszego zagadką pozostaje miejsce, z którego wywodzi się cebula. Niemniej jednak zdążyła rozprzestrzenić się na cały glob i stanowi dziś istotny element niemalże wszystkich kuchni świata. Stosowano ją już w 3500 roku przed naszą erą. Egipcjanie używali jej nie tylko jako przysmak, ale także element religijny. Wizerunek cebuli gościł we wnętrzach piramid, a samo warzywo było symbolem wieczności. Prawdopodobnie ze względu na swoją strukturę, której kręgi stanowią wnętrze kolejnych kręgów. Pozostawiano ją w sąsiedztwie mumii – na wysokości klatki piersiowej, na spodzie stóp, w okolicach miednicy. Trudno powiedzieć czemu miały służyć podobne praktyki. Niektórzy znawcy Egiptu twierdzą, że ze względu na swój intensywny zapach i przypisywane jej niezwykłe moce mogła według wierzeń starożytnych Egipcjan wskrzesić zmarłego.

Spekuluje się także, że właściwości antyseptyczne cebuli znane były już w tamtych czasach i rozsądnie sądzono, że może być przydatna także w życiu po śmierci. O cebuli pisał już Pliniusz Starszy, propagował użycie jej jako doskonałego środka przeciwdziałającego łysieniu. W średniowieczu stosowano ją na nawracające bóle głowy i ukąszenia węża. Warzywo to ma w sobie coś pociągającego. Świadczy o tym chociażby organizowany na jej cześć coroczny festiwal Tropea Sagra Della Cipolla Rossa. Co roku w Tropei organizowany jest festiwal czerwonej cebuli. Ta wyjątkowa odmiana hodowana jest na ziemiach sąsiadujących z Morzem Tyrreńskim, które charakteryzuje się wysoką zawartością składników mineralnych. Warzywo tamtych rejonów wyróżnia się słodkim smakiem, jest relatywnie łatwostrawne i niezbyt ostre. Cebula to pyszny dodatek do dań, ale oprócz smaku dostarcza także wielu prozdrowotnych związków.

Cebula – źródło kwercetyny

Kwercetyna to jeden z najważniejszych związków należących do grupy flawonoidów. Znana jest ze swojego działania przeciwzapalnego, przeciwnowotworowego, przeciwnadciśnieniowego, obniżającego cholesterol. Do jednych z lepszych jej źródeł należy czerwona cebula. Kwercetyna to przede wszystkim antyoksydant. O wolnych rodnikach i ich szkodliwości mówi się wiele od dawna. Nie należy ich demonizować ponieważ tak zwane wolne rodniki (do których należą między innymi reaktywne formy tlenu) powstają w naszym organizmie naturalnie i pełnią rolę na przykład w reakcjach obronnych organizmu przeciw patogenom. Wraz z nadmierną ilością wolnych rodników w organizmie wzrasta ryzyko szkodliwego ich oddziaływania np. na strukturę komórek i ich funkcje. Naturalnie potrzeba nam więc związków przeciwdziałających temu zjawisku – antyoksydantów. Kwercetyna może zapobiegać uszkodzeniom neuronów spowodowanych nadmierną ilością wolnych rodników i przyczyniać się do poprawy funkcjonowania układu nerwowego, w tym do poprawy pamięci i zdolności uczenia się. Występuje powszechnie w żywności.

Znajdziemy ją nie tylko w cebuli, ale także żurawinie, wiśniach, winogronach, winie i wielu innych. Oprócz działania antyoksydacyjnego kwercetyna może także obniżać nasilenie stanu zapalnego. Choć reakcje zapalne są naturalne i służą przywróceniu organizmowi równowagi, trwające zbyt długo przyczyniają się do wielu niekorzystnych skutków. Jednym z markerów toczącego się stanu zapalnego jest CRP (białko C-reaktywne).

Co ciekawe, w jednym z badań u mężczyzn regularnie trenujących suplementacja 500 mg kwercetyny dziennie przez dwa miesiące spowodowała obniżenie stężenia CRP. Zawarta w cebuli kwercetyna wchłania się dość efektywnie, a jej poziom we krwi podnosi się w sposób znaczący już po około 40 minutach. Oprócz łagodzenia stanów zapalnych cebula prawdopodobnie wykazuje także właściwości przeciwnowotworowe.

Cebula – właściwości przeciwnowotworowe

Badania epidemiologiczne z udziałem ogromnej liczby osób ukazują potencjalny związek między konsumpcją cebuli a zmniejszonym ryzykiem wystąpienia niektórych nowotworów, zwłaszcza w obrębie przewodu pokarmowego. Być może kluczowa jest zawartość organicznych związków siarki (DADS i DATS), które mają zdolność do hamowania namnażania się komórek nowotworowych różnego rodzaju poprzez hamowanie cyklu komórkowego.

W jednym z badań, w którym oceniano spożycie poszczególnych produktów wśród pacjentów chorujących na nowotwory (rekrutowanych z bazy Hawaii Tumor Registry), wykazano, że ryzyko raka płuc było wyższe wśród osób spożywających najmniej cebuli w porównaniu z osobami jedzącymi jej więcej (badanych podzielono na cztery części, kwartyle, zgodnie ze spożyciem cebuli – osoby z najniższego kwartyla spożycia porównywano z osobami z kwartyla o najwyższym spożyciu).

Tego rodzaju obserwacje są bardzo cenne, jednak nie można na ich podstawie wysnuwać pewnych wniosków. Niemniej wiele wskazuje na to, że cebula prawdopodobnie ze względu na zwartość związków siarkowych jest w stanie zmniejszyć ryzyko choroby nowotworowej. Nie zapominajmy, że cebula jest także źródłem witamin i minerałów.

Cebula – wartości odżywcze

Nie mamy w zwyczaju jadać cebuli w dużych ilościach, a jedynie jako aromatyczny dodatek do dań. To wielka szkoda, dlatego że cebula jest dobrym źródłem witaminy C, kwasu foliowego czy nawet wapnia. Jedna średnia cebula dostarcza:
– 64 kcal,
– 3 g błonnika,
– 12 mg witaminy C,
– 29 mcg kwasu foliowego,
– 37 mg wapnia.

Minestra strepitoso – zupa cebulowa i inne pyszności

Jak włączyć cebulę do swojego jadłospisu? Przepisy na przepyszne dania z cebulą w roli głównej.

Minestra strepitoso to słynna zupa cebulowa wywodząca się z Tropei. Jej smak i zapach przeniesie was, wbrew zimowej słocie, w gorące rejony Włoch.
Składniki:
– 500 g czerwonej cebuli,
– 1 litr bulionu warzywnego,
– 2 łyżki oleju,
– 2 łyżki octu balsamicznego,
– tymianek, gałka muszkatołowa, sól, pieprz ziołowy,
– posiekana natka pietruszki.

Sposób wykonania
Na rozgrzanym oleju dusić przez 8 minut cebulę pokrojoną w piórka. Dodać ocet balsamiczny i łyżkę cukru, dusić przez następne 5 minut. Zeszkloną cebulę należy zalać bulionem i doprowadzić do wrzenia. Dodać przyprawy. Gotową zupę posypać pietruszką. Podawać z grzankami.

Konfitura cebulowo-śliwkowa
Składniki:
– 1 duża czerwona cebula,
– 700 g śliwek węgierek,
– 700 g śliwek suszonych,
– 4 łyżki octu winnego,
– 3 łyżki oliwy z oliwek,
– 2 ząbki czosnku,
– serek topiony,
– cynamon, kardamon,

Sposób wykonania
Cebulę pokrojoną w piórka zeszklić na patelni z dodatkiem oliwy. Dodać czosnek, następnie pokrojone śliwki wraz z cynamonem i kardamonem (w ilości zgodnej z uznaniem). Całość gotować pod przykryciem przez 30 minut na wolnym ogniu. Po zagęszczeniu się mieszanki doprawić ją solą i i octem winnym. Gotować kolejne 15 minut.

Paulina Hetwer
Dietetyk kliniczny

Bibliografia
USDA Food Composition Databases, https://ndb.nal.usda.gov (06.02.2018).
Nicastro H.L., Ross S.A., Milner J.A..; Garlic and onions: Their cancer prevention properties, „Cancer Prevention Research” 2015, 8(3), 181–189.
Anand David A.V., Arulmoli R., Parasuraman S., Overviews of Biological Importance of Quercetin: A Bioactive Flavonoid, „Pharmacognosy Reviews” 2016, 10(20), 84–89.
Majewska M., Czeczot H., Flawonoidy w profilaktyce i terapii, „Terapia i Leki” 2009, 65(5), 369–377.
Przepisy pochodzą ze strony farmaswietokrzyska.pl (06.02.2018).
Strona internetowa onions-usa.org/ (06.02.2018).